گل گاوزبان و نحوه استفاده از آن و خواصی که این گیاه دارد

گل گاو زبان یک گیاه علفی یک ساله‌ است که از اردیبهشت تا شهریور گل می‌دهد. در کتب قدیم به گل گاوزبان  لسان الثور می‌گویند، ولی در واقع نام دیگری ندارد. اسم فرانسوی، انگلیسی، آلمانی، ترکی و غیره هم ندارد، چون در هیچ نقطه ای از زمین جز دامنه کوه‌های البرز به عمل نمی‌آید و با گیاه دیگری که در آذربایجان و شهرهای دیگر ایران و کشورهای دیگر می‌روید و به غلط به گل گاوزبان مشهور شده است، نسبتی ندارد.

برای اینکه این اشتباه که حدود چند قرن است پزشکان و دارو سازان را گمراه کرده است، از بین برود این را گل گاوزبان ایرانی و دیگری را گیاه گل گاو زبان اروپایی بنامید. این دو گیاه متفاوت هستند، تنها گل هایشان کمی به هم شبیه است. هیچگونه خواص مشترکی ندارند و از نظر منافع طبی با هم متضاد می‌باشند.

گل‌های گل گاو زبان درشت تر از گل‌های گیاه گاوزبان است.گل گاو زبان در ایران، و گیاه گل گاو زبان در اروپا و آمریکا شهرت زیادی دارند. پزشکان سنتی ایران در معالجه بسیاری از امراض از گل گاوزبان استفاده می‌کردند و نتیجه می‌گرفتند. پزشکان جدید هم خواص دمنوش گل گاوزبان را می‌دانستند و برای دسته ای مریض‌ها تجویز می‌نمودند . اما چون عطاران فرقی بین گل گاوزبان و گیاه گاوزبان قائل نبودند، آنها را به جای هم می‌دادند، و به همین جهت معالجه آنها نتیجه نمی‌داد و محققین از اینکه خواص و منافع این گیاه از بین رفته است در تعجب بودند.

شرح گل گاوزبان در کتاب تحفه

گل گاو زبان لاجوردی و شبیه گل انار بوده و تخم آن حلقوی شکل و لعابی است و در کوه‌های دارالمرز (البرز) بسیار زیاد یافت می‌شود.گیاه دیگری که در اصفهان و بعضی از بلاد، گاوزبان می‌دانند “مرماخوز” است که گل آن لاجوردی و کوچک و مدور است. (“مر” نام قبیله ای از ساکنان شمال افریقاست که بذر چند گیاه دارویی را که یکی از آنها گیاه گاو زبان است به اسپانیا برده و در آنجا پرورش داد و استعمال آنها را در طب معمول داشته‌اند) .  این گیاهان به اسامی مختلف مرماتوس، مرماهوس، مرمازا در کتب طبی قدیم وارد شده و خواص آنها تحقیق گردیده است

بعد از جنگ‌های صلیبی گیاه گل گاو زبان را از اسپانیا به اروپا آوردند و در آنجا کاشتند و چون در کتاب قانون ابو علی سینا از دمنوش گل گاوزبان زیاد تعریف شده بود و این کتاب نیز در مورد قبول و استناد استادان پزشکی اروپا بود، به همین جهت مورد توجه واقع گردید. ولی متأسفانه گیاه گاوزبان هیچ‌یک از خواص گل گاوزبان اصلی را نداشته و در عوض منافع دیگری داشت که کم‌کم محققین اروپایی به آن پی بردند. از جمله معلوم شد که سرشاخه، گل و برگ این گیاه دارای مقداری شوره بوده، عرق وادرار را زیاد می‌کند.

در صورتی که در کتب طبی ایرانیان که در دانشگاه‌های اروپا تدریس می‌شد، چنین خواصی را به او نسبت نداده بودند. یکی از عجایب دیگر سلسله کوه های البرز که قله عظیمی چون دماوند دارد، پرورش چندین نوع گیاه دارویی است که اثر درمانی زیادی دارند و منحصراً در دامنه های این کوه به عمل می آیند و در کوه های دیگر اثری از آنها نیست.

چندی پیش جراید ایران از یکی از این گیاهان سخن گفته و اثرات سحرآمیز آن را بیان داشتند و نوشتند که کارشناسان خارجی بذر این گیاه را به کشورهای دیگر برده اند، ولی با کوشش فراوان نتوانسته اند آن را به عمل آورند، زیرا این گیاه فقط در زادگاه اولیه خود سبز می شود.

گل گاو زبان مقوی روح و اعضای رئیسه بدن بوده، حواس پنجگانه یا بهتر بگویم، حواس هجده گانه آدمی را تقویت می کند. گل گاوزبان شکم را نرم و کیسه صفرا را باز می کند، اخلاط سوخته سوداوی را از معده خارج و عوارض آن را از بین می برد.

از دیگر خواص گل  گاوزبان این است که جوشانده آن همراه با داروهای دیگر جهت سرسام(مننژیت)، برسام(ورم حجاب حاجز)، مالیخولیا، جنون و رفع حواس پرتی مفید می باشد.

خواص گل گاو زبان

جوشانده گل گاوزبان نشاط آور بوده، رنگ رخسار را باز می کند. یکی دیگر از خواص گل گاوزبان این است که،سینه را نرم می کند، تنگی نفس و درد گلو را شفا می دهد. یکی دیگر از خواص گل گاوزبان این است که، دلهره و وحشت و استرس را از بین می برد و غم و غصه را کم می کند و برای کسانی که با خود حرف می زنند سودمند می باشد. جوشانده گل گاوزبان با عسل جهت تنگی نفس تجویز شده است.

از دیگر خواص گل گاو زبان

جویدن برگ تازه گل گاوزبان جهت درمان جوش های چرکی دهان اطفال، برفک، سستی بیخ دندان و رفع حرارت دهان نافع است. مقدار خوراک گل آن دو مثقال تا پنج مثقال می باشد. عرق گل گاو زبان جهت امراض سوداوی، وسواس و خفقان مفید است. گل گاو زبان دارای منیزیم بوده و از سرطان پیشگیری می کند.

تحقیقات جدید بیانگر این مطلب هستند که عصاره آبی گل گاوزبان دارویی مؤثر و بی‌خطر برای درمان بیماران مبتلاء به اختلال وسواسی اجباری می باشد. گل گاو زبان دارای موسیلاژ ، فلاونوئید ۱۵درصد و آنتوسیانین با آگلیکون دلفینیدین و سیانیدین به میزان ۳۴/۱۳ درصد و به مقدار ناچیز آلکالوئید از دسته پیرولیزیدین است.

گل مرغوب گلی است که دارای دم سفید و گلبرگ های بنفش باشد. برگ های تازه گل گاوزبان دارای مقدار زیادی ویتامین C می باشد.پس این گیاه دارای شوره نیست، عرق و ادرار را زیاد نمی کند.

نحوه استفاده از گل گاو زبان

افرادی که به مصرف دمنوش گل‌گاوزبان علاقه دارند، باید بدانند این نوشیدنی می‌تواند باعث افزایش فشارخون در برخی افراد حساس شود. به‌همین دلیل بهتر است دمنوش آن را با افزودن چند قطره آبلیمو میل کرد.

مخلوط کردن گل گاو زبان با سنبل‌الطیب، قبل از دم‌کردن آن هم می‌تواند خاصیت افزایش‌دهنده فشار خون دمنوش گل گاوزبان را تعدیل کند. بهترین شیرین‌کننده‌ای هم که می‌توان همراه این دمنوش مصرف کرد، مقداری نبات است. شما می‌توانید نبات را از همان ابتدا داخل قوری دمنوش بیندازید تا طعم آن با طعم نوشیدنی‌تان ترکیب شود.

گل گاوزبان، گلبرگ خالص است و دم کردن آن بیش از ۱۰ دقیقه، لازم نیست. از طرفی ممکن است عطر، طعم و خاصیت آن در اثر دم کردن طولانی‌مدت از دست برود. افرادی که رنگ سیاه گل‌ گاو زبان را دوست ندارند هم می‌توانند با افزودن یک عدد لیموعمانی کوچک به قوری دمنوش یا چند قطره آبلیمو هنگام سرو آن، باعث ارغوانی شدن رنگ این نوشیدنی آرام‌بخش و مدر شوند. خاصیت آرام‌بخشی گل‌‌گاو زبان باعث می‌شود مصرف آن به‌عنوان نوشیدنی پس از شام توصیه شود.

حتما بخوانید : گل گاو زبان گیاهی با خواص طبی و دارویی بسیار فراوان