شب یلدا – آداب و رسوم و هر آنچه از شب چله باید بدانید

شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. نام دیگر این شب چله میباشد، زیرا برگزاری این جشن، یک آیین ایرانی‌ است.

یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه هندوانه و انار را مهیا و دور هم سرو می‌کنند. پس از سرو تنقلات، شاهنامه‌خوانی، قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.

تاریخچه شب یلدا

شب یلدا که به عنوان یکی از شب‌های مقدس در ایران باستان مطرح بوده به‌صورت رسمی در تقویم ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ قبل از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت. چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است.

مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکشند.

مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی – هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آن را شب زایش خورشید (مهر) نامیده و آن را آغاز سال قرار دادند کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد.

از دست ندهید : سفره هفت سین و دلایل و مفهوم نام گذاری هر کدام از سین ها

در آیین های دیرینه و کهن کشورمان شاهان قدیم در اولین روز دی ماه تاج و تخت شاهی خود را بر زمین می گذاشتند و در سپیده دم به دشت می رفتند و بر روی فرش سفیدی می نشستند و نگهبان ها و برده ها و خدمت کاران همه مانند دیگر مردم عادی در آن شب زندگی می کردند و به خوشی و عیش و نوش می پرداختند.

در شب یلدا یا شب چله شاه و گدا وزیر و خدمت کار همه یکسان بودند و تبعیضی بین هیچ کس نبود، البته ممکن است این شایعه باشد و درستی و حقیقت آن اشکار نیست.

خوراکی های مناسب این شب

تزئینات شب یلدا و خوراکی ها و میوه هایی که هنگام پذیرایی از مهمانان در جشن شب یلدا صورت می گیرد از دیگر ملزومات این شب است . برای جشن گرفتن میلاد مهر، سفره‌ای پهن می‌شود که به آن سفره یلدا یا چله می‌گویند و با انواع خشکبار، انار دان شده یا هندوانه تزئین می‌شود. انار و هندوانه جزو مهم‌ترین ملزومات شب یلدا هستند. همچنین خشکبار مانند برگه هلو و زرآلو و آجیل این شب نیز در ایران طرفدار بسیاری دارد.

برای نیاکان ایرانی‌ها که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز (نماد نور خورشید) گرامی بود. رنگ سرخ انار و هندوانه، و انتخاب سیب قرمز و سنجد در سفره شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع است.

انواع بازی ها مخصوص شب چله

فکر می‌کنم به جز بازی‌های دورهمی بازی دیگری مناسب شب یلدا نباشد . پس هر بازی که بتوانید دورهمی بازی کنید مناسب این شب است . برای نمونه در اینجا من ۳ بازی دسته جمعی مناسب برای این شب خدمت شما معرفی میکنم تا اگر دوست داشتید از آنها در میهمانی دسته جمعی خودتان استفاده کنید.

۱- بازی دسته جمعی جالیز

جالیز هم از آن دست بازی‌هایی است که برای تعداد ۳ تا ۷ نفر یک انتخاب عالی برای شب یلدا به حساب می آید. در این بازی هر کس یک جالیز دارد و باید محصولات کشاورزی را بکارد، برداشت کند و با دیگر بازیکنان به مذاکره بگذارد. جالیز یکی از بهترین گیم‌پلی‌ها در بین بازی‌های ایرانی را دارد و با توجه به تم بامزه و جذابش، می‌تواند به شب یلدای شما رنگ و بویی خاص و شاد بدهد.

۲- بازی دیوان

بازی کارتی دیوان برگردان بازی مشهور مافیا یا گرگینه است که اکثر ما با اون آشنایی داریم. همانطور که گفتیم برگردانی از بازی مافیاست که فقط تم بازی عوض شده و مکانیزم و چگونگی بازی تغییری نداشته است. داستان بازی از این قراره که روستایی کوچک توسط دیو‌ها تهدید شده و مردم باید هرچه سریع‌تر از این بیم و بلا رهایی یابند پیش از آنکه دیوها تک‌تک ایشان را به کام مرگ بکشانند. شاید مهم‌ترین نکته همین تم بازی باشه. تم بازی تو مایه‌های دیو و جن و رعیت و اینهاست. یعنی انگار شما افتادید وسط یک روستای زمان قاجار و می‌خواهید مافیا بازی کنید!! به نظرتون این بازی برای شب یلدا نمیتونه مناسب باشه ؟!

۳-بازی مناسب شب یلدا – اسم کارتیل

اسم کارتیل ترکیب مکانیزم بازی‌های کارتی با اسم فامیل کلاسیک است. بازی ۴ حالت مختلف دارد که می‌توان آن‌ها را با ۲ تا ۱۲ نفر یا بیشتر بازی کرد. این عنوان را می‌توانید برای هر مخاطب و با هر سنی توضیح دهید و بتوانید یک شب چله جذاب را در کنار هم بسازید.

بازی دارای دو نوع کارت موضوع و حروف است که با ترکیب آن‌ها و استفاده از مکانیزم‌های مختلف تبدیل به یک خروجی جذاب شده است. برای مثال یکی از حالت‌های بازی هردمبیل نام دارد که در آن دو کارت حرف و دو کارت موضوع به هر کس داده می‌شود و به همین تعداد کارت روی میز قرار می‌گیرد؛ حالا نوبت به سرعت عمل و اطلاعات عمومی هر بازیکن می‌رسد تا با این موضوعات و حروف کلمه بسازد و بیشترین امتیاز را کسب کند.

در حالتی دیگر که با نام بازوکارت که به صورت تیمی بازی می‌شود، یکی از اعضای تیم زو می‌کشد و هم‌تیمیش باید تا می‌تواند کلمه بسازد. بازی اسم کارتیل یکی از بهترین انتخاب‌ها برای دورهمی شب یلدا شما به حساب می‌آید.